Zamek Książąt Mazowieckich w Ciechanowie

Zamek Książąt Mazowieckich w Ciechanowie czyli przykład nizinnego (!) budownictwa obronnego

Budowa zamku rozpoczęła się ok. 1355 roku. Na Mazowszu (które było osobnym księstwem) panował książę Siemowit III z linii Piastów Mazowieckich.

Mury zamku są bardzo grube – ich zewnętrzne warstwy stanowi czerwona cegła pomiędzy którą znajdują się kamienie i inne materiały, które akurat wpadły budowniczym w ręce:) Sama bryła zamku była bardzo prosta – to prostokąt o wymiarach 48×57 metrów z jednym budynkiem przy bramie, dwóch wieżach i pustym dziedzińcu, który dawał schronienie miejscowej ludności podczas najazdów wroga (Mazowsze było wówczas często najeżdżane m.in. przez Litwinów i Krzyżaków). Do naszych czasów przerwały tylko mury obronne i wieże, a z budynków mieszkalnych i gospodarczych pozostały jedynie fundamenty oraz piwnice.

Zamek w Ciechanowie jest bardzo ciekawie usytuowany – nie na górze czy wzniesieniu, a na płaskiej jak stół łące. Nieopodal płynie niewielka rzeczka, której wody podczas roztopów podchodzą pod mury zamku.  Okazuje się jednak, że położenie zamku było bardzo dobrze przemyślane. Po pierwsze – był to zamek graniczny (granica Państwa Krzyżackiego przebiegała wzdłuż rzeki tuż za północnym murem zamku). Po drugie – dawniej zamek otaczały bagniste rozlewiska rzeki Łydyni, co dawało dodatkową ochronę. Ludność dostawała się na zamek drewnianym i długim na 300 m mostem, który następnie był demontowany. Dzięki temu zamek był bardzo trudny do zdobycia (udało się to dopiero Szwedom!).

Syn Siemowita – Janusz I – po klęsce Krzyżaków pod Grunwaldem przebudował zamek na swoją rezydencję i dodatkowo go umocnił. Co ciekawe zaplecze gospodarcze zamku (stajnie, chlewy i obory) umieszczono poza jego murami na olbrzymiej drewnianej platformie, na którą wychodziło się przez dzisiejszą bramę główną. Na południe od Zamku Janusz I ulokował w 1400 roku nowe miasto – Ciechanów. Po włączeniu Mazowsza do Korony w 1526 roku zamek utracił znaczenie i powoli zaczął popadać w ruinę. Pewne próby remontu zamku były prowadzone za królowej Bony (żony Zygmunta Starego Jagiellończyka), która władała zamkiem w Ciechanowie w ramach tzw. wdowiej oprawy. Na ten okres przypadają czasy największej świetności zamku. Został on zdobyty i spalony podczas potopu szwedzkiego. Po II rozbiorze Prusacy rozebrali zabudowania wewnątrz zamku, a z pozyskanej cegły wybudowali browar w Opinogórze. Pozostawili mury zewnętrzne, których nie byli w stanie rozebrać!

Do dyspozycji zwiedzających jest sala multimedialna, sale wystawiennicze w Domu Małym oraz ekspozycje w wieżach. Same eksponaty są niestety nieliczne i dość przypadkowe, ale interaktywny sposób ich prezentacji, w połączeniu z zabawnymi opowieściami przewodnika, stanowi całkiem fajną mieszankę. Widać, że przynajmniej był jakiś pomysł na to miejsce i chęć zwiększenia jego atrakcyjności dla zwiedzających. Dla dzieci dodatkową atrakcją jest zbieranie pieczątek z herbami w kolejnych zakamarkach zamku.