Ciągła popularność wpisu o podstawach korzystania z kompasu i busoli skłoniła mnie do kontynuacji tematu. Dziś też będą podstawy podstaw, ale tym razem skomplikuję nieco sytuację, bo chciałbym odpowiedzieć na pytanie co zrobić gdy zgubimy się w lesie, ale pechowo nie mamy ze sobą kompasu, mapy on-line, GPSu i innych tego typu wynalazków:)

Tak na marginesie nie wiem czy wiecie, ale powierzchnia lasów w Polsce jest imponująca i wynosi ponad 9,2 mln ha, co odpowiada lesistości na poziomie 29,6%! Jest więc spora szansa, że prędzej czy później ruszycie na jakiś leśny spacer.

JAK PRZYGOTOWAĆ SIĘ NA WYPRAWĘ DO LASU?

Zanim przejdę do tego co zrobić gdy zgubimy się w lesie, zastanówmy się jak nie dopuścić do takiej sytuacji. Bardzo często wystarczy odpowiednio się przygotować – sprawdzić teren, który będziemy przemierzać, oraz postudiować mapę, przewodniki czy informacje dostępne w Internecie. W tym miejscu odsyłam Was do strony internetowej Banku Danych o Lasach, gdzie można trochę bliżej poznać dany teren i jego charakterystyczne punkty oraz sprawdzić numery interesujących nas oddziałów leśnych (o oddziałach leśnych opowiem więcej w dalszej części wpisu). Przed wycieczką warto poinformować jak najwięcej osób o naszych planach, trasie i szacowanej godzinie powrotu.  Jeśli coś pójdzie nie tak prawdopodobnie znajomi zaczną nas szukać:) Koniecznie zapiszcie też sobie numery telefonów do właściwego nadleśnictwa lub straży leśnej.

Prawda jest taka, że obecnie wszędzie zabieramy ze sobą smartfona, do lasu także. Koniecznie więc porządnie go naładujcie przed wyjściem z domu, a na telefon ściągnijcie aplikację mapową, która po zapisaniu w pamięci telefonu nie będzie wymagała dostępu do Internetu. Wiele nadleśnictw posiada takie aplikacje, które można ściągnąć na telefon i korzystać z nich wraz z GPS. Ewentualnie zabierzcie ze sobą mapę papierową lub wydruk odpowiedniej części mapy, który z pewnością znajdziecie w Internecie lub otrzymacie od właściwego nadleśnictwa drogą mailową.

CO ZROBIĆ GDY ZGUBIMY SIĘ W LESIE?

Pierwszym odruchem większości z nas będzie pewnie sięgnięcie do telefonu. Jeśli szczęśliwie mamy zasięg to możemy skorzystać z mapy on-line i nawigacji lub zadzwonić do kogoś znajomego, kto pomoże nam wyznaczyć drogę powrotną. Dobrym pomysłem jest także skontaktowanie się z właściwym nadleśnictwem. Aby ułatwić leśnikom odnalezienie nas w lesie warto zatrzymać się przy jakimś charakterystycznym punkcie (np. kapliczce, ambonie myśliwskiej), słupku oddziałowym (o słupkach również będzie więcej w dalszej części wpisu) lub stosie ściętych drzew (na każdej kłodzie powinna znajdować się czerwona  tabliczka do ewidencji drewna z unikalnym numerem, na podstawie którego leśnicy szybko ustalą nasze położenie).

Jeśli ściągnęliśmy wcześniej na telefon mapę terenu to będziemy mieć do niej dostęp pomimo braku zasięgu. Sama mapa może jednak nie wystarczyć do określenia naszego położenia oraz drogi powrotnej. Na szczęście las – mimo że wydaje nam się jednolitym terenem – podzielony jest na ponumerowane sektory czyli oddziały leśne.

Na terenach nizinnych mają one kształt prostokątów, natomiast w górach mogą być nieregularne co wynika z ukształtowania terenu (doliny, potoki, grzbiety górskie itp). Z reguły liniami rozgraniczającymi poszczególne oddziały są drogi lub bezdrzewne pasy (często pokrywające się z liniami energetycznymi lub gazociągami).  Jeśli zgubimy się w lesie:

• idziemy w jedną stronę aż dojdziemy do takiej linii oddziałowej. Linie zorientowane są w kierunku północ-południe i wschód-zachód,
• następnie idziemy dalej wzdłuż linii oddziałowej szukając miejsca gdzie linie krzyżują się pod kątem 90 stopni,
• w pobliżu miejsca krzyżowania się linii oddziałowych szukamy jednego ze słupków oddziałowych. Słupki (kamienne lub betonowe) zawsze zlokalizowane są w południowo-zachodnim narożniku oddziału leśnego. Na każdym słupku widnieją cztery numery sąsiadujących ze sobą oddziałów leśnych,

• wykorzystując mapę lasu odzwierciedlająca jego podział na oddziały leśne i numery widniejące na słupku będziemy w stanie zorientować się w terenie i określić kierunek drogi powrotnej. Możemy też zadzwonić do nadleśnictwa z prośbą o pomoc – dzięki danym ze słupka leśnicy nie będą mieli problemu ze znalezieniem nas,
• słupki pomogą nam także wrócić do domu nawet jeśli nie mamy ze sobą mapy czy telefonu. Słupek oddziałowy zorientowany jest zawsze frontem do oddziału, którego numer widnieje na jego boku. Naprzeciwko boku z numerem 71 będzie więc oddział leśny o numerze 71 a vis a vi boku z numerem 70 będzie oddział o tym samym numerze. Numery oddziałów rosną w kierunku ze wschodu na zachód i z północy na południe. Właśnie ta informacja pozwala określić kierunki geograficzne. Oznacza to, że obszary najbardziej wysunięte na północny-wschód będą oznaczone słupkami o najniższych numerach. Im bliżej kierunku południowego, tym bardziej numery rosną. Jeśli znajdziemy dwa kolejne słupki i porównamy znajdujące się na nich numery będziemy w stanie określić, w którą stronę należy iść.

Na koniec mała uwaga dotycząca parków narodowych. W parkach turyści powinni poruszać się wyłącznie po przygotowanych i oznakowanych szlakach. Tereny parków narodowych również podzielone są na sektory, ale z reguły nie są montowane słupki oddziałowe. Z tego względu, jeśli zgubimy się w takim terenie i nie jesteśmy w stanie wezwać pomocy, warto odnaleźć linię energetyczną, gazociąg lub potok, bowiem idąc wzdłuż nich (np. z prądem w dół strumienia) prędzej czy później dojdziemy do zamieszkałych terenów.